Anh

Nước Anh

Anh (tiếng Anh: England) là quốc gia rộng lớn và đông dân nhất trong Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, nằm về phía tây bắc của châu Âu. Dân số của Anh chiếm hơn 83% tổng số dân của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland và chiếm phần lớn diện tích của đảo Anh. Anh tiếp giáp với Scotland về phía bắc và Wales ở phía tây. Ngoài ra, Anh còn giáp với biển Bắc, biển Ireland, Đại Tây Dương và eo biển Măng-sơ.

Anh được thống nhất vào thế kỷ 10 và tên của nước này, Luân Đôn (Luân Đôn), là thành phố lớn nhất của vương quốc, đồng thời được phần lớn các nghiên cứu xác nhận là thành phố lớn nhất trong Liên minh châu Âu. Nước Anh là nơi khai sinh cuộc Cách mạng Công nghiệp vào thế kỉ 18 đã làm thay đổi lịch sử thế giới, đưa nước Anh trở thành một trung tâm kinh tế hàng đầu thế giới và sau đó là Đế chế Anh hùng mạnh có hệ thống thuộc địa khắp thế giới với biệt danh: "đất nước Mặt Trời không bao giờ lặn". Nước Anh cũng là một trong những trung tâm văn hóa có ảnh hưởng lớn nhất thế giới. Đây là nơi khởi nguồn của tiếng Anh, thứ ngôn ngữ phổ biến toàn thế giới và Giáo hội Anh. Luật pháp của Anh cũng là nền tảng cho nhiều hệ thống pháp luật khác tại nhiều nước trên thế giới.

Anh tồn tại như một vương quốc độc lập riêng lẻ cho đến ngày 1 tháng 5 năm 1707, khi Đạo luật Thống nhất được ban hành, hợp nhất nước này với Vương quốc Scotland để thành lập Vương quốc Anh (Great Britain). Ngày nay, Anh là một quốc gia nằm trong Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland cùng với Scotland, Wales và Bắc Ireland

Địa lý

Về mặt địa lý Anh gồm vùng trung tâm và hai phần ba hòn đảo Anh, cộng các hòn đảo ngoài khơi như Đảo Wight và Đảo Scilly. Anh giáp với hai quốc gia anh em trong Vương quốc Anh —Scotland ở phía bắc và Wales ở phía tây. Anh ở gần Lục địa châu Âu hơn bất kỳ phần nào khác của lục địa Anh. Nước này bị chia tách với Pháp bởi một eo biển rộng 34 km, dù hai quốc gia được kết nối với nhau bằng Đường hầm eo biển Manche gần Folkestone. Bởi Anh nằm trên một hòn đảo, nó bị bao quanh bởi Biển Ireland, Biển Bắc và Đại Tây Dương.

Các con sông quan trọng nhất của Anh, bởi chúng có các bến cảng tại Luân Đôn, Liverpool, và Newcastle, là các con sông thuỷ triều là Thames, Mersey và Tyne. Thuỷ triều làm mực nước trong các phụ lưu của nó dâng lên cho phép tàu vào các bến cảng. Với chiều dài 354 km, Severn là con sông dài nhất chảy qua nước Anh. Nó đổ vào Kênh Bristol và nổi tiếng vì các đợt thuỷ triều Severn Bore của mình, có thể đạt tới độ cao 2m. Tuy nhiên, con sông dài nhất nằm hoàn toàn trong nước Anh là sông Thames, với chiều dài 346 km. Nước Anh có nhiều hồ nhưng đa số nằm tại quận được đặt tên một cách chính xác là Quận Hồ; hồ lớn nhất là Hồ Windermere, nổi tiếng với tên hiệu "Nữ hoàng của các hồ".

Green hills with trees in the foreground.

Địa hình Dartmoor, Devon

Về địa chất, các Pennine, được gọi là "xương sống của Anh", là rặng núi cổ nhất nước, có nguồn gốc từ cuối Kỷ Paleozoic khoảng 300 triệu năm trước. Tổng chiều dài của các Pennine là 400 km, đỉnh cao nhất tại Cross Fell ở Cumbria. Vật chất cấu tạo núi chủ yếu là đá cát và đá vôi, nhưng cũng bao gồm cả than đá. Có các phong cảnh đá vôi tại các khu vực calcite như các phần của Yorkshire và Derbyshire. Phong cảnh Pennine hoang dã hơn tại các vùng cao, rải rác có các thung lũng tươi tốt cạnh các con sông. Ở đây có ba vườn quốc gia, Yorkshire Dales, Northumberland, và Peak District. Điểm cao nhất của Anh, ở độ cao 978m, là Scafell Pike tại Cumbria. Nằm giữa biên giới Anh và Scotland là Cheviot Hills.

Các vùng đất thấp của Anh nằm ở phía nam Pennines, gồm các quả đồi tươi tốt, gồm cả Cotswold Hills, Chiltern Hills, North và South Downs —nơi chúng giáp với biển và hình thành nên những vách đá trắng như vách Dover. Bán đảo tây nam granitic ở West Country là nơi có những vùng đất cao hoang dã, như Dartmoor và Exmoor, với một khí hậu ôn hoà; cả hai đều là các vườn quốc gia.

Khí hậu

Anh có khí hậu biển ôn hoà có nghĩa các giới hạn nhiệt độ của nước này không thấp hơn 0 °C vào mùa đông và không cao hơn 32 °C vào mùa hè. Khí hậu thường xuyên ẩm ướt và dễ thay đổi. Các tháng lạnh nhất là tháng 1 và tháng 2, đặc biệt là tháng 2 ở bờ biển Anh, trong khi tháng 7 thường là tháng nóng nhất. Các tháng có thời tiết ôn hoà tới ấm với lượng mưa ít là tháng 5, 6, tháng 9 và tháng 10.

Những ảnh hưởng lớn nhất với thời tiết Anh là từ sự gần gũi địa lý với Đại Tây Dương, vĩ độ bắc của nước Anh và các vùng nước ấm bao quanh Gulf Stream. Anh nhận được lượng mưa khá lớn trong năm, với mùa thu và mùa đông là những khoảng thời gian ẩm thấp nhất - về mặt địa lý Quận Hồ có lượng mưa nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác trong nước. Từ khi việc lưu trữ dữ liệu thời tiết bắt đầu, nhiệt độ cao nhất ghi nhận được là 38.5 °C vào ngày 10 tháng 8 năm 2003 tại Brogdale ở Kent, trong khi nhiệt độ thấp nhất là −26.1 °C ngày 10 tháng 1 năm 1982 tại Edgmond, Shropshire

Văn hóa

Nhiều công trình đá đài đã được dựng lên trong giai đoạn tiền sử, trong số đó các công trình được biết tới nhiều nhất gồm Stonehenge, Devil's Arrows, Rudston Monolith và Castlerigg. Với sự xuất hiện của kiến trúc La Mã cổ đại đã có một sự phát triển các La Mã hoàng cung, nhà tắm, sân khấu vòng, khải hoàn môn, villas, đền La Mã, đường La Mã, pháo đài La Mã, hàng rào cọc và các cống dẫn nước. Chính những người La Mã đã lập ra các thành phố và thị trấn đầu tiên như Luân Đôn, Bath, York, Chester và St Albans. Có lẽ ví dụ được biết tới nhiều nhất là Bức tường Hadrian trải dài xuyên miền bắc nước Anh. Một công trình khác được bảo tồn tốt là nhà tắm La Mã tại Bath, Somerset

Các công trình thế tục kiểu kiến trúc đầu thời kỳ Trung Cổ là những ngôi nhà đơn giản chủ yếu sử dụng gỗ với mái bằng tranh. Kiến trúc giáo hội thay đổi từ kiểu tổng hợp Hiberno—Saxon tu viện,[204][205] tới La Mã hoàng cung thời kỳ đầu Thiên chúa giáo và kiến trúc đặc trưng bởi các dải trụ bổ tường, dãy nhịp cuốn trống, các thân lan can và các cửa mở đỉnh tam giác. Sau cuộc chinh phục của người Norman năm 1066 nhiều lâu đài tại Anh đã được xây dựng để các chúa đất có thể củng cố quyền lực của họ và ở phía bắc là để bảo vệ chống xâm lược. Một số lâu đài nổi tiếng nhất có từ thời Trung Cổ gồm Tháp Luân Đôn, Lâu đài Warwick, Lâu đài Durham và Lâu đài Windsor cùng một số công trình khác. Tháp Broadway là một công trình không sử dụng được, hay tháp giả, tại Worcestershire.

Trong suốt thời kỳ Plantagenet một phong cách kiến trúc Gothic Anh đã phát triển mạnh mẽ - các thánh đường Trung Cổ như Thánh đường Canterbury, Tu viện Westminster và Nhà thờ lớn York là một số ví dụ tiêu biểu.[206] Phát triển từ cơ sở kiến trúc Norman cũng có các lâu đài, cung điện, những ngôi nhà lớn, trường đại học và các nhà thờ xứ đạo. Kiến trúc thời Trung Cổ hoàn thành phong cách Tudor ở thế kỷ 16; four-centred arch, hiện được gọi là vòm Tudor, là một đặc trưng định nghĩa giống như các ngôi nhà wattle and daub trong nước. Sau thời kỳ Phục hưng một hình thức kiến trúc phỏng theo phong cách cổ đại, pha trộn với Thiên chúa giáo xuất hiện — phong cách Baroque Anh, kiến trúc sư Christopher Wren đặc biệt nổi tiếng với phong cách này.

Kiến trúc Georgian nối tiếp với một phong cách tinh vi hơn, tạo ra một hình thức Palladian đơn giản; Royal Crescent tại Bath là một trong những ví dụ nổi tiếng nhất của nó. Với sự xuất hiện của chủ nghĩa lãng mạn thời Victoria, một sự Phục hưng Gothic được đưa ra —với phong cách này và cùng khoảng thời gian đó là cuộc Cách mạng Công nghiệp đã mở đường cho những công trình xây dựng như The Crystal Palace. Từ thập niên 1930 nhiều hình thức hiện đại đã xuất hiện và sự tiếp nhận dành cho chúng cũng thường trái ngược, dù những phong trào truyền thống phản đối tiếp tục được sự ủng hộ từ những vị trí quan trọng